Bacteriële huidinfecties bij honden: Pyodermie – een veelvoorkomende huidaandoening

Een huidinfectie met bacteriën (pyodermie) komt vaak voor, maar is meestal het gevolg van een andere aandoening, zoals allergische huidaandoeningen. Wat de oorzaak ook is, huidinfecties moeten altijd behandeld worden; ze zijn pijnlijk en worden vaak alleen maar erger. 

Wat zijn de symptomen van bacteriële huidinfecties bij honden?

Afhankelijk van de ernst en de mate waarop de verschillende lagen van de huid zijn aangetast, spreken we van: 

• Oppervlakte pyodermie
• Oppervlakkige pyodermie
• Diepe pyodermie

Oppervlakte pyodermie

Bij een oppervlakte pyodermie is alleen de bovenste huidlaag aangetast. Meestal wordt de huid rood, pijnlijk en gaat het jeuken. Soms wordt de huid vochtig door ontstekingsvocht. Dit zie je vooral in huidplooien. “Hot spots” zijn de bekendste vorm van oppervlakte pyodermie. Door krabben, bijten en likken wordt het probleem in de regel steeds erger. Allergieën, huidparasieten en huidplooiontstekingen zijn vaak de onderliggende oorzaak. 

Oppervlakkige pyodermie

Bij een oppervlakkige pyodermie zijn de bovenste lagen van de huid aangetast; het gaat dus wat dieper dan een oppervlakte pyodermie. Zo zien we naast jeuk, roodheid en pijn, vaak dat de haarzakjes zijn aangetast (folliculitis) en zien we wat vaker bultjes, puistjes korstjes en wondjes optreden. “Collarettes” komen veel voor; dit zijn typische cirkelvormige huidbeschadigingen waarbij het lijkt alsof de huid zich terugtrekt. Collarettes worden veroorzaakt door huidinfecties met bacteriën. Oppervlakkige pyodermie kan over het hele lichaam voorkomen. 

Aantasting van de haarzakjes komt regelmatig voor bij oppervlakkige pyodermie; dit heet folliculitis (haarzakje = haarfollikel). Als haarzakjes ontsteken door bacteriën, dan ontstaan puistjes. Dit is pijnlijk en kan, in ernstige gevallen, uitmonden in wonden en littekens. 

Diepe pyodermie

De naam zegt het al, bij een “diepe pyodermie” zijn ook de diepere huidlagen betrokken. Meestal is de huid ernstig beschadigd met wonden en zweren. In de meeste gevallen ontstaat er pusvorming. De huid jeukt en is erg pijnlijk.  

In sommige gevallen wordt een infectie met de ene bacterie (meestal staphylococcen) verergerd door bijkomende bacteriën (zoals Pseudomonas, E. coli of Proteus). Deze “menginfecties” zijn dan moeilijker te behandelen. 

Folliculaire cystes

Een haarfollikelcyste (folliculaire cyste) is een verstopt haarzakje waar zich talg of een haar in heeft opgehoopt. Het is belangrijk dat je dierenarts onderscheid maakt tussen zo’n cyste en bijvoorbeeld een huidinfectie of een tumor. Een haarfollikelcyste kan in principe geen kwaad, maar ze kunnen wel gaan ontsteken. Een haarfollikelcyste lijkt een beetje op een mee-eter (comedone). 

Oorzaken huidinfecties bij honden 

Er zijn veel verschillende oorzaken voor huidinfecties bij de hond. Hieronder bespreken we de meest voorkomende oorzaken. 

De natuurlijke bacteriën op de hondenhuid, verstoring van de balans (dysbiose) en huidinfecties   

Op de huid van een gezonde hond komt een heel scala aan bacteriën voor. Als er echter iets mis is met de huid, dan kan de balans verstoord raken en kunnen er problemen ontstaan, zoals overgroei met bepaalde bacteriën of kunnen er bijkomende infecties ontstaan. Bij overgroei spreken dierenartsen van “dysbiose”; dit is de werkelijke oorzaak van de problemen. Eenmaal behandeld, zal de normale bacterie-balans weer terugkeren. 

De naam van de meest voorkomende probleem-bacterie bij honden is Staphylococcus pseudintermedius; deze bacterie profiteert meestal als eerste van een verstoring van de balans. In 75% van de gevallen is het dan ook de oorzaak van de huidinfectie (pyodermie). Escherichia coli (E. coli) en Pseudomonas aeruginosa (P. aeruginosa) veroorzaken nog eens 10-20% van de huidinfecties. Verder zijn er nog andere staphylococcen bacteriën die een rol kunnen spelen (bijv. S. aureus). 

Helaas zijn veel van deze bacteriën ongevoelig voor antibiotica; dit zijn de beruchte multiresistente MRSA en MRSP waarover regelmatig bericht wordt in de media. Dit maakt behandeling met antibiotica lastig. 

Onderliggende aandoeningen van huidinfecties

Wanneer een andere oorzaak de huid verzwakt, kunnen huidinfecties gemakkelijker optreden. Zo kunnen alle denkbare huidproblemen dus tot een huidinfectie (pyodermie) leiden. Bij honden zijn allergieën op deze manier veruit de belangrijkste oorzaak van huidinfecties. Omdat sommige rassen gevoeliger zijn voor allergieën, zullen er bij deze rassen daarom vaker huidinfecties optreden. Het gaat o.a. om Labrador Retrievers, Shar Peis, Boxers en Boston Terriërs. 

Is een bacteriële huidinfectie besmettelijk?

Dat is bijna nooit het geval! De meeste problemen worden immers veroorzaakt door bacteriën die normaal toch al op de huid van je hond voorkomen, maar waarvan de balans verstoord is geraakt. Het is natuurlijk wel altijd verstandig om je handen regelmatig goed te wassen; zeker als je hond een huidinfectie heeft. Het is wel zo dat mensen met een minder goed werkend afweersysteem meer risico lopen; denk dan aan baby’s, bejaarden, chemotherapie-patiënten en patiënten met immuunziekten. Voor deze mensen is handen wassen (en eventueel handdesinfectie) het beste advies. 

Hoe wordt de diagnose huidinfectie gesteld?

De diagnose van een huidinfectie begint met het lichamelijk onderzoek door je dierenarts en moet in veel gevallen worden aangevuld met laboratoriumonderzoek (microscopisch onderzoek). Vaak zal je dierenarts verder moeten zoeken nadat de huidinfectie is behandeld; in de meeste gevallen bestaat er immers een onderliggende oorzaak voor de infectie. Er zijn dierenartsen die de laboratoriumonderzoeken zelf doen, anderen sturen onderzoeksmateriaal op naar een laboratorium. 

De behandeling van huidinfecties bij de hond

Voor de behandeling, zal je dierenarts vier belangrijke punten in ogenschouw nemen. 

Bij ernstigere infecties, kan het nodig zijn dat je dierenarts antibiotica moet voorschrijven, omdat een ontsmettingsmiddel niet diep genoeg in de huid door kan dringen. Dierenartsen zijn hier vaak terughoudend mee, want voor het behandelen van huidpatiënten zijn langdurige (soms tot 10 weken lang) en hoge doses antibiotica nodig; het risico op resistentie-ontwikkeling is hierbij namelijk erg groot. Laboratoriumonderzoek is nodig voor de keuze van het juiste middel. 

Verminderen van pijn, jeuk en irritatie

Dieren die zichzelf verwonden door te likken, bijten of krabben, maken een huidprobleem steeds erger. Dit gedrag wil je dierenarts dus graag verminderen. Producten die Ophytrium bevatten (in combinatie met de gunstige effecten van chloorhexidine tegen bacteriën) zijn gunstig voor het verzachten van jeukende huid en het verminderen van irritaties.

Bacteriegroei op of in de huid verminderen

Zolang bacteriën blijven groeien, veroorzaken ze problemen. Het is dus verstandig om die groei te remmen. Hoe een dierenarts dat doet, hangt af van de situatie (o.a. type bacterie en diepte van de infectie). In de meeste gevallen wordt zeker een ontsmettingsmiddel op de huid geadviseerd; dierenartsen gebruiken daarvoor vaak chloorhexidine bevattende producten (zoals in DOUXO^® S3 CHLO). Een goede aanpak kan dan zijn: eerst wassen met een chloorhexidine shampoo om de huid en vacht schoon te maken om vervolgens de huid verder te ontsmetten met een chloorhexidine mousse (gebruiksvriendelijker, want geen water nodig). Voor plaatselijke behandeling bestaan er chloorhexidine doekjes of pads. Door zo ziekmakende bacteriën aan te pakken, ontstaat weer ruimte voor het herstel van de normale en gezonde balans. 

Wat is de prognose en is het mogelijk om het te voorkomen?

In het algemeen is de prognose van een huidinfectie goed, ook al kan herstel soms lang duren. Natuurlijk kan de behandeling van de onderliggende oorzaak wel langdurig zijn, soms zelfs levenslang. Preventie is belangrijk; denk daarbij aan het beheersbaar maken van allergieën, goede parasietenbestrijding en een goede vachtverzorging. 

Herstel van de huidbarrière

Bij huidpatiënten is de huidbarrière verstoord en dat levert een zwakke plek op. Bij de behandeling van huidpatiënten is het daarom belangrijk om de barrière van de huid te herstellen. Bacteriën hebben dan minder kans om voor verdere verstoring te zorgen. De nieuwste innovatie op dit gebied, zijn producten met ophytrium erin. Ophytrium helpt de barrière te verstevigen en dat leidt tot een minder gevoelige huid. 

Onderliggende oorzaken behandelen

Huidinfecties ontstaan zelden uit zichzelf – meestal is er ergens een “trigger”, een onderliggende oorzaak. Om herhaling te voorkomen is het belangrijk om die onderliggende oorzaak op te sporen en aan te pakken.