Βακτηριακή δερματίτιδα του σκύλου – Πυόδερμα: μια συχνή πάθηση

Οι βακτηριακές δερματίτιδες σε σκύλους είναι συχνές και συνήθως μία δευτερεύουσα επιπλοκή που προκύπτει από κάποιο άλλο πρωτογενές αίτιο - για παράδειγμα, αλλεργική δερματίτιδα. Όποιο και αν είναι το υποκείμενο αίτιο όμως, αυτές οι λοιμώξεις χρειάζονται θεραπεία, καθώς είναι δυσάρεστες, επώδυνες και συχνά εξαπλώνονται κατά μήκος του δέρματος αλλά και στις εν τω βάθει στιβάδες του.

Ποιες είναι οι κλινικές εκδηλώσεις της βακτηριακής δερματίτιδας στους σκύλους;

Ανάλογα με την εντόπιση και την έκταση, οι δερματικές λοιμώξεις μπορεί να εμφανιστούν με διάφορους τρόπους. Γενικά, όμως, διαχωρίζουμε τις εξής περιπτώσεις ανάλογα με το βάθος της εντόπισης: 

• Επιπολής βακτηριακή δερματίτιδα, πολύ επιφανειακή 
• Επιπολής εξαπλούμενη βακτηριακή δερματίτιδα 
• Εν τω βάθει βακτηριακή δερματίτιδα 

Εππολής βακτηριακή δερματίτιδα

Η επιφανειακή επιπολής βακτηριακή δερματίτιδα/ πυόδερμα επηρεάζει μόνο τις ανώτερες στιβάδες του δέρματος. Συνήθως, προκαλεί ερύθημα, πόνο και κνησμό του δέρματος και μερικές φορές έχει λιπαρή υφή λόγω της παρουσίας φλεγμονικού εκκρίματος. Αυτό παρατηρείται, συχνότερα, στις πτυχές του δέρματος ή στις λιπαρότερες περιοχές του σώματος. Οι συνηθέστερες μορφές επιπολούς βακτηριακής δερματίτιδας είναι τα "hot spots", που αναπτύσσονται λόγω αυτοτραυματισμού, εξαιτίας κάποιας αλλεργίας, παρασίτων κ.λπ., και η δερματίτιδα των πτυχών του δέρματος, η οποία αναπτύσσεται λόγω τριβής μεταξύ δύο επιφανειών του δέρματος (κοινή σε σκύλους με προεξέχουσες πτυχές του δέρματος). Η βακτηριακή υπερανάπτυξη εντοπίζεται συχνά σε περιοχές με ανεπαρκή αερισμό, όπως τα άκρα, οι πτυχές δέρματος κ.λπ.

Επιπολής εξαπλούμενη βακτηριακή δερματίτιδα

Η επιπολής βακτηριακή δερματίτιδα εξαπλώνεται βαθύτερα στο δέρμα και εκτός από το ερύθημα και τον κνησμό, βλέπουμε συχνά λοίμωξη στο εσωτερικό των θυλάκων των τριχών (που ονομάζεται θυλακίτιδα), βλατίδες, φλύκταινες, εφελκίδες (κρούστες), τοπική τριχόπτωση (αλωπεκία) και πιο έντονο πόνο και δυσφορία. Επίσης, συνήθως βλέπουμε «περιφερική επιδερμική αποκόλληση» όπου η επιδερμίδα ξεφλουδίζει σε σημεία, λόγω της βακτηριακής υπερανάπτυξης και υπερχρωμία της. Η επιπολής βακτηριακή δερματίτιδα μπορεί να εντοπιστεί οπουδήποτε στο σώμα.   

Η θυλακίτιδα είναι μια ιδιαίτερη μορφή επιπολούς βακτηριακής δερματίτιδας όπου η λοίμωξη εντοπίζεται μέσα και γύρω από τους θύλακες των τριχών. Η βακτηριακή θυλακίτιδα στο σκύλο είναι αρκετά συχνή και χαρακτηρίζεται από φλύκταινες: φυσαλίδες με πύον γύρω από τους θύλακες των τριχών. Ο θύλακος συνήθως περιβάλλεται από μια κόκκινη και πρησμένη περιοχή. Εκτός από το ότι είναι επώδυνη, οι μεγαλύτερες φλύκταινες μπορούν να σπάσουν αφήνοντας ανοιχτές πληγές και, αργότερα, ουλές. 

Εν τω βάθει βακτηριακή δερματίτιδα

Η εν τω βάθει βακτηριακή δερματίτιδα, όπως υποδηλώνει το όνομα, συμβαίνει μόλις η λοίμωξη διεισδύσει βαθιά στο δέρμα και μερικές φορές και στους βαθύτερους ιστούς. Μπορεί να δούμε φλύκταινες, δοθιήνες, συρίγγια, πυοαιμορραγικό εξίδρωμα και ρωγμές στο δέρμα. Μπορείτε επίσης να παρατηρήσετε διαβρώσεις και ελκωτικές περιοχές. Αυτές οι αλλοιώσεις είναι συχνά κνησμώδεις και επώδυνες. 

Εκτός από τους κοινούς σταφυλόκοκκους, η εν τω βάθει βακτηριακή δερματίτιδα συχνά περιπλέκεται από άλλα βακτηριακά είδη, όπως Pseudomonas, E. coli ή Proteus που είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν. 

Κύστεις

Οι κύστεις εμφανίζονται συχνά στο δέρμα του σκύλου. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διαφοροποιηθούν από κάτι πιο ανησυχητικό, όπως ένα οζίδιο ή ένας όγκος. Μια θυλακοειδής κύστη είναι ο θύλακας τρίχας, γεμάτος με σμήγμα. Μπορεί να προκληθούν από κάποιον τραυματισμό, αλλά δεν είναι συνήθως δευτερογενείς σε λοιμώξεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτούν θεραπεία. Παρόλα αυτά μπορεί να μολυνθούν δευτερευόντως. Παρόμοιες με τις θυλακοειδείς κύστεις είναι οι διασταλμένοι πόροι και τα μαύρα στίγματα (γνωστά ως κόμεδα).  

Στη σπάνια περίπτωση των διάχυτων θυλακοειδών κύστεων, όπου οι κύστεις εμφανίζονται διάσπαρτες σε όλο το σώμα, είναι πολύ πιο δύσκολη η αναγνώριση του υποκείμενου αιτίου και η θεραπεία. 

Τι προκαλεί δερματικές λοιμώξεις στους σκύλους;

Οι αιτίες μόλυνσης του δέρματος των σκύλων είναι πολλές και ποικίλες. Ας συζητήσουμε για τα βακτήρια ως την κύρια αιτία των λοιμώξεων. 

Τα βακτήρια της φυσιολογικής μικροχλωρίδας του δέρματος των σκύλων: βακτηριακή υπερανάπτυξη και δερματικές λοιμώξεις 

Διάφορα είδη βακτηρίων είναι φυσιολογικά παρόντα στο δέρμα του σκύλου. Ωστόσο, εάν η υγεία του δέρματος διακυβεύεται με οποιονδήποτε τρόπο, ορισμένα ευκαιριακά παθογόνα βακτήρια μπορούν να πολλαπλασιαστούν και να προκαλέσουν δευτερογενείς λοιμώξεις.

Αυτή η υπερανάπτυξη των βακτηρίων είναι η αιτία της λοίμωξης από Staphylococcus στους σκύλους. Τα βακτήρια ήταν εκεί πριν από τη μόλυνση και θα εξακολουθούν να υπάρχουν μετά τη θεραπεία: αλλά αν διατηρούνται σε ελεγχόμενο πληθυσμό, δεν αποτελούν πρόβλημα. 

Το πιο σημαντικό κλινικά είδος σταφυλόκοκκου στους σκύλους είναι ο Staphylococcus pseudintermedius, ένα είδος που φαίνεται να είναι ιδιαίτερα επιρρεπές σε υπερανάπτυξη εάν η χλωρίδα του δέρματος (δηλαδή, όλα τα άλλα βακτήρια) διαταραχθεί και είναι υπεύθυνος για το 75% περίπου των πυοδερμάτων. Συγκριτικά, η Escherichia coli (E. coli) και η Pseudomonas aeruginosa (P. aeruginosa) αντιπροσωπεύουν περίπου το 10-20% των περιπτώσεων πυοδερμάτων. Η μόλυνση με Staphylococcus σε σκύλους, ωστόσο, μπορεί επίσης να περιλαμβάνει ένα ευρύτερο φάσμα ειδών, συμπεριλαμβανομένου του Staphylococcus aureus, ακόμη και αν είναι αρκετά ασυνήθιστο. Δυστυχώς, πολλά στελέχη είναι ανθεκτικά σε πολλά από τα αντιβιοτικά (ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη Staphylococcus pseudintermedius MRSP και ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη Staphylococcus aureus MRSA) - λόγω της μαζικής χρήσης αντιβιοτικών στην ιατρική και την κτηνιατρική.

Υποκείμενα αίτια σε δερματικές λοιμώξεις

Βακτηριακές δερματικές λοιμώξεις μπορεί συχνά να αναπτυχθούν λόγω μιας υποκείμενης κατάστασης που κάνει το δέρμα πιο ευαίσθητο. Άλλες δερματικές παθήσεις και πολλές ανοσολογικές ή μεταβολικές ανωμαλίες μπορούν να οδηγήσουν σε δευτερογενή λοίμωξη του δέρματος. Για παράδειγμα, ένας σκύλος που πάσχει από αλλεργική δερματίτιδα μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό του δέρματος λόγω του έντονου κνησμού. Επιπλέον, η μικροχλωρίδα του δέρματός του είναι πιο επιρρεπής στο να επιτρέψει σε παθογόνα βακτήρια να αναπτυχθούν. Ορισμένες φυλές είναι πιο ευαίσθητες σε βακτηριακές λοιμώξεις, καθώς έχουν προδιάθεση για ορισμένες υποκείμενες παθήσεις. Για παράδειγμα, φυλές όπως τα Labrador Retrievers, τα Shar Peis, τα Boxers και τα Boston Terriers έχουν προδιάθεση στην εμφάνιση αλλεργικής δερματίτιδας. 

Είναι μεταδοτική η βακτηριακή δερματίτιδα του σκύλου;

Σχεδόν ποτέ! Η σταφυλοκοκκική δερματίτιδα και άλλες δερματικές λοιμώξεις σε σκύλους είναι συνήθως το αποτέλεσμα μιας διαταραχής στον φυσικό μικροβιακό φραγμό του δέρματος του κάθε σκύλου. Έτσι, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης από σκύλο σε σκύλο. Ο κίνδυνος μετάδοσης του Staphylococcus από ένα σκύλο σε έναν άνθρωπο είναι ακόμη λιγότερο πιθανός εάν υπάρχει καλή υγιεινή των χεριών μετά τη θεραπεία ή το άγγιγμα των προσβεβλημένων περιοχών. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις όπου μια τέτοια μετάδοση είναι δυνατή, ιδίως στην περίπτωση ενός ατόμου με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (μωρά, ηλικιωμένοι, άτομα που λαμβάνουν χημειοθεραπεία κ.λπ.). Ένα σχολαστικό πλύσιμο των χεριών μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης. 

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, όμως, ότι η πιθανότητα μετάδοσης γονιδίων για ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά είναι ένας πραγματικός κίνδυνος. 

Πώς διαγιγνώσκεται μια βακτηριακή δερματίτιδα;

Οι κτηνίατροι θα πραγματοποιήσουν κλινική εξέταση και ενδεχομένως περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις για να επιβεβαιώσουν μια βακτηριακή λοίμωξη και να αποφασίσουν την αρχική θεραπεία. Καθώς η μόλυνση είναι συχνά δευτερογενής, μετά την αντιμετώπισή της, ο κτηνίατρος μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω διερεύνηση για να αποκλείσει υποκείμενες παθήσεις. Ανάλογα με την περίπτωση, τα δείγματα που έχουν ληφθεί μπορεί να σταλούν σε εργαστήριο για ανάλυση, για να προσδιοριστεί ποια αντιβιοτικά είναι τα πιο κατάλληλα για να χορηγηθούν στη συγκεκριμένη περίπτωση (αντιβιόγραμμα). 

Αντιμετώπιση βακτηριακών δερματικών λοιμώξεων στον σκύλο

Πριν αποφασιστεί το είδος της θεραπείας, ο κτηνίατρος θα θελήσει να εξετάσει τέσσερα βασικά σημεία. 

Καταστολή της ανάπτυξης των βακτηρίων

Το δέρμα αποτελεί τη δεξαμενή των βακτηρίων που προκαλούν το πρόβλημα. Ως εκ τούτου, η καταστολή της ανάπτυξης - ειδικά των παθογόνων βακτηρίων - είναι σημαντική. Η προσέγγιση θα εξαρτηθεί από το βάθος της λοίμωξης. Οι κοινές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν τη χρήση αντισηπτικών παραγόντων όπως η διγλυκονική χλωρεξιδίνη (DOUXO® S3 PYO), εκτός από τις εν τω βάθει βακτηριακές δερματίτιδες. Ένα αρχικό λούσιμο με σαμπουάν επιτρέπει την απομάκρυνση μεγάλου αριθμού βακτηρίων, φολίδων  κ.λπ., ενώ η επακόλουθη χρήση του αφρού επιτρέπει στα δραστικά συστατικά να παραμείνουν σε άμεση επαφή με το δέρμα περισσότερο χρονικό διάστημα για βέλτιστη απόδοση. Για πιο εντοπισμένες αλλοιώσεις, τα Pads επιτρέπουν την εφαρμογή των δραστικών ουσιών μόνο όπου είναι απαραίτητο. Περιορίζοντας το βακτηριακό πληθυσμό, δημιουργούμε ένα καλύτερο περιβάλλον για να συμβεί η επούλωση. 

Σε περιπτώσεις εν τω βάθει βακτηριακής δερματίτιδας ή ανθεκτικών περιπτώσεων, οι κτηνίατροι συνήθως πρέπει να συνταγογραφήσουν αντιβιοτικά φάρμακα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά θα πρέπει να χορηγηθούν για μεγάλο διάστημα – τουλάχιστον 3-4 εβδομάδες για επιπολής βακτηριακή δερματίτιδα και έως και 10 εβδομάδες για εν τω βάθει. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να επιλέγεται το καταλληλότερο αντιβιοτικό, με βάση το αντιβιόγραμμα, ώστε να μειώνεται η περαιτέρω ανάπτυξη αντοχής και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά τα ανθεκτικά βακτήρια (όπως ο MRSA ή ο MRSP). 

Ανακούφιση του πόνου, του κνησμού και της φλεγμονής 

Σε πολλές περιπτώσεις, ο αυτοτραυματισμός είναι ένα σημαντικό μέρος του προβλήματος, καθώς προκαλείται λόγω του πόνου, του κνησμού και της δυσφορίας της λοίμωξης. Τα προϊόντα που περιέχουν Ophytrium όπως το DOUXO® S3 PYO (συνδυάζουν τις ευεργετικές επιδράσεις της χλωρεξιδίνης) καταπραΰνουν το κνησμώδες δέρμα και μειώνουν τους ερεθισμούς. 

Αποκατάσταση των αμυντικών φραγμών του δέρματος

Σε περίπτωση τέτοιων διαταραχών, τα βακτήρια έχουν βλάψει ή ξεπεράσει το μικροβιακό και μηχανικό φραγμό της επιδερμίδας. Η ενίσχυση και η αποκατάστασή τους αποτελούν σημαντικό μέρος της θεραπείας. Η εξουδετέρωση των βακτηρίων είναι μια καλή αρχή, αλλά ουσίες όπως το Ophytrium (που περιλαμβάνεται στη σύνθεση DOUXO® S3 PYO) μπορούν ταυτόχρονα να ενισχύσουν το μηχανικό φραγμό, να βοηθήσουν τη δράση της χλωρεξιδίνης μειώνοντας την πρόσφυση και το σχηματισμό βιοφιλμ του Staphylococcus aureus και του S. pseudintermedius, ενώ σέβονται τη φυσική μικροχλωρίδα του δέρματος.

Θεραπεία ή διαχείριση τυχόν υποκείμενων αιτιών

Η ανισορροπία των επιδερμικών φραγμών σπάνια εμφανίζεται μόνη της - υπάρχει συνήθως μια υποκείμενη αιτία που την πυροδοτεί. Η διάγνωση αυτής και η αντιμετώπισή της είναι απαραίτητη εάν θέλουμε να αποφύγουμε τις υποτροπές μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.

Ποια είναι η πρόγνωση;

Η πρόγνωση της βακτηριακής δερματίτιδας είναι γενικά καλή, ακόμη και αν το προς ανάρρωση διάστημα είναι μεγάλο εάν η λοίμωξη είναι εν τω βάθει. Η αποφυγή των υποτροπών απαιτεί μακροχρόνια διαχείριση της υποκείμενης αιτίας. Εάν η υποκείμενη αιτία ελεγχθεί, τότε μειώνονται οι δευτερογενείς ή επαναλαμβανόμενες βακτηριακές επιπλοκές. 

Η πρόληψη θα εξαρτηθεί από την αιτία. Η μακροχρόνια διαχείριση των αλλεργιών, η ενημερωμένη αντιπαρασιτική αγωγή, η διατήρηση ενός υγιούς τριχώματος είναι μερικά μέτρα που μπορεί να αποτρέψουν μία μελλοντική έξαρση.